Ze względu na fakt, że samochody osobowe „Polski FIAT 125p” i „Polski FIAT 126 p” są obecnie samochodami produkowanymi w naszym kraju w największych ilościach, a co za tym idzie również najczęściej spotykane na naszych drogach, przyrządy służące do sterowania samochodem, jak również sposób posługiwania się nimi, omówiony zostanie na przykładzie samochodu osobowego „Polski Fiat 125p”, który posiada bogatszy zestaw przyrządów i wskaźników pomiarowo-kontrolnych, aniżeli samochód „Polski FIAT 126p”.
■ Instrukcja obsługi samochodu zawiera nie tylko informacje dotyczące charakterystyki danego samochodu, ale również zasady jego użytkowania i obsługi technicznej.
■ W celu zapoznania się z przyrządami służącymi do sterowania samochodem oraz z rozmieszczeniem wskaźników pomiarowo-kontrolnych najlepiej jest zająć miejsce w samochodzie z otwartą instrukcją obsługi i przystąpić do zapoznawania się z każdym urządzeniem oraz do nauki posługiwania się nimi, tak aby potem w czasie jazdy nie potrzeba było zastanawiać się nad tym, co oznaczają poszczególne wskaźniki, czy też, jak należy się posługiwać poszczególnymi urządzeniami.
■ Pierwszą czynnością po zajęciu miejsca powinno być właściwe ustawienie fotela kierowcy, umożliwiające zdjęcie prawidłowej pozycji za kierownicą.
■ Koło kierownicy powinno być trzymane w sposób pewny, ale nie kurczowo, tak aby można było nim poruszać swobodnie i z wyczuciem. Poza momentami związanymi ze zmianą biegów lub obsługą innych urządzeń, nie należy prowadzić samochodu jedną ręką.
■ W środku koła kierownicy znajduje się wyłącznik sygnałów dźwiękowych, który pozwala na użycie sygnału dźwiękowego bez odrywania rąk od koła kierownicy.
■ Pod kołem kierownicy z lewej strony umieszczone są dwie dźwignie: i
► dźwignia przełącznika świateł reflektorów i sygnału świetlnego działająca w połączeniu z wyłącznikiem świateł, która pozwala na włączanie świateł mijania lub świateł drogowych oraz na ostrzeganie sygnałami świetlnymi przez pociągnięcie dźwigni w kierunku koła kierownicy,
► dźwignia przełącznika kierunkowskazów, która po włączeniu kierunkowskazów, przy powrocie kierownicy do położenia, jakie ma miejsce przy jeździe na wprost, samoczynnie się wyłącza.
■ Z prawej strony kota kierownicy znajduje się dźwignia włączania wycieraczek (i spryskiwacza szyby przedniej), która pozwala, przez przyciśnięcie do dołu, na włączenie wycieraczek mogących pracować ciągle (lub z przerwami w różnych tempach), Przez pociągnięcie dźwigni w kierunku do koła kierownicy włączona zostaje pompka spryskiwacza, która powoduje natrysk płynu (wody) na przednią szybę, co łącznie z włączeniem wycieraczek pozwala na oczyszczenie tej szyby.
■ Na obudowie kolumny kierownicy znajduje się wyłącznik zapłonu z włącznikiem rozrusznika wyposażony w kluczyk oraz blokadę koła kierownicy.
■ Nad podłogą umieszczone są dwa duże pedały, z których lewy to pedał sprzęgła, a prawy to pedał hamulca zasadniczego. Naciśnięcie lewego pedału powoduje wyłączenie sprzęgła, a naciśnięcie na prawy pedał uruchomienie hamulca zasadniczego, działającego na wszystkie koła.
■ Z prawej strony, nieco poniżej pedału hamulca, znajduje się pedał przyśpieszenia, naciśnięcie którego powoduje otwieranie przepustnicy w gaźniku.
■ Z prawej strony kierowcy umieszczone są ponadto dwie duże dźwignie, z których pionowa to dźwignia zmiany biegów, a pochylona to dźwignia hamulca ręcznego wyposażona w mechanizm zapadkowy, pozwalający wykorzystywać ten hamulec nie tylko jako hamulec pomocniczy, ale również jako hamulec postojowy.
■ Przed oczyma kierowcy umieszczona jest deska rozdzielacza, na której znajdują się następujące wskaźniki i przyrządy pomiarowo-kontrolne.
■ Wskaźniki temperatury płynu chłodzącego, przy czym umieszczenie się wskazówki na polu czerwonym oznacza nadmierną temperaturę silnika, przy której należy natychmiast zmniejszyć prędkość obrotową silnika, a w przypadku utrzymywania się nadmiernej temperatury, dokonać przeglądu układu chłodzenia w najbliższej stacji obsługi.
■ Lampka sygnalizacyjna ciśnienia oleju czerwona z napisem „Press”, która zapala się po włączeniu stacyjki i gaśnie podczas pracy silnika, gdy jest właściwe ciśnienie oleju. Lampka ta może się również zapalić, gdy ciepły silnik pracuje z małą prędkością obrotową. Wystarczy wtedy lekko zwiększyć obroty silnika, aby spowodować zgaśnięcie lampki.
■ Szybkościomierz, wskazujący aktualną prędkość jazdy w kilometrach na godzinę. Umieszczone w nim czerwone znaki w postaci kropek wskazują graniczne prędkości maksymalne na trzech pierwszych biegach.
■ Sumaryczny licznik kilometrów, wskazujący łączną liczbę przejechanych kilometrów od początku eksploatacji samochodu.
■ Gałka zerowania okresowego licznika kilometrów, pozwalająca podczas postoju samochodu na ustawianie okresowego licznika kilometrów na zero.
■ Okresowy licznik kilometrów, wskazujący liczbę przejechanych kilometrów od ostatniego ustawienia gałką; licznik ten może być wykorzystywany do notowania przebiegów dziennych, na określonych trasach lub np. do sumowania przebiegu od ostatniego napełnienia zbiornika paliwem, w celu bieżącej kontroli zużycia paliwa.
■ Lampka sygnalizacyjna rezerwy paliwa w kolorze czerwonym, zapalająca się gdy ilość paliwa w zbiorniku jest mniejsza od 4,5-7 litrów; ostrzega o niewielkim zapasie paliwa w zbiorniku.
■ Wskaźnik poziomu paliwa, wskazujący orientacyjnie zapas paliwa w zbiorniku wg skali 0-1/2 i 4/4 zbiornika.
■ Lampka kontrolna kierunkowskazów, paląca się zielonym światłem przerywanym w tym czasie, gdy włączone są kierunkowskazy.
■ Lampka kontrolna świateł drogowych, paląca się niebieskim światłem w czasie włączenia świateł drogowych.
■ Lampka kontrolna włączonego urządzenia rozruchowego (ssania) i uszkodzenia obwodu hamulcowego. Pali się żółtym światłem przerywanym w tym czasie, gdy wyciągnięta jest gałka urządzenia rozruchowego, a żółtym światłem ciągłym w przypadku uszkodzenia obwodu hamulcowego.
■ Lampka sygnalizacyjna ładowania akumulatora, która zapala się czerwonym światłem w momencie włączenia zapłonu silnika przez przekręcenie w prawo kluczyka w stacyjce i powinna zgasnąć po uruchomieniu silnika; zapalenie się lampki w czasie, gdy silnik pracuje, wskazuje na brak ładowania akumulatora.
■ Lampka sygnalizacyjna hamulca ręcznego, która pali się czerwonym światłem przerywanym po zaciągnięciu dźwigni hamulca ręcznego.
■ Lampka kontrolna włączenia świateł pozycyjnych, która pali się ciągłym światłem zielonym, gdy włączone są światła pozycyjne lub światła mijania oraz oświetlenie zestawu wskaźników, znajdujących się na desce rozdzielczej.
■ Poza omówionym powyżej zespołem wskaźników, który należy zawsze w czasie jazdy bacznie obserwować, coraz częściej spotykamy obrotomierz silnika wmontowany jako wyposażenie dodatkowe z prawej strony zespołu wskaźników kontrolnych.
■ Obrotomierz jest potrzebnym urządzeniem, ułatwiającym dobór właściwych prędkości obrotowych silnika podczas zmiany biegów.
Niezależnie od skali wskazującej tysiące obrotów na minutę, obroty wysokie są oznaczone żółtym kolorem, a obroty niebezpieczne kolorem czerwonym.
■ Ponadto z lewej strony, poniżej deski rozdzielczej, znajdują się następujące urządzenia:
gałka cięgła urządzenia rozruchowego; urządzenie rozruchowe (ssanie) ułatwia uruchomienie silnika przy niskich temperaturach;
uchwyt urządzenia zwalniającego maskę silnika, który należy pociągnąć, jeżeli chcemy otworzyć maskę silnika; gałka ręczna ciągła przepustnicy gaźnika, spełniająca podobną rolę, co pedał przyśpieszenia, a więc pozwalająca na otwieranie przepustnicy gaźnika bez konieczności używania pedału; .przełącznik szybkości pracy wycieraczek, pozwalający na zmianę tempa szybkości wycieraczek w tym okresie, gdy pracują z przerwami;
gniazdo wtykowe lampy przenośnej;
urządzenie włączające światła awaryjne montowane jako urządzenie dodatkowe, wyposażone w lampkę kontrolną z czerwonym światłem migającym w czasie, gdy przez wyciągnięcie gałki zostają uruchomione kierunkowskazy z obu stron samochodu, spełniające rolę świateł awaryjnych.
■ Po prawej stronie kierowcy na wprost dźwigni zmiany biegów znajduje się urządzenie ogrzewczo-klimatyzacyjne, pozwalające na przewietrzanie wnętrza samochodu w lecie bez konieczności otwierania okien oraz na ogrzewanie wnętrza w zimie. Na urządzenie to składają się
dźwignia kurka płynu urządzenia ogrzewczego, którą możemy regulować dopływ chłodnego powietrza do wnętrza samochodu,
dźwignia wlotu powietrza urządzenia ogrzewczego, służąca do regulacji temperatury powietrza ogrzanego, wyłącznik dmuchawy ogrzewania, która pozwala na zwiększenie intensywności przepływu powietrza zimnego lub ogrzanego do wnętrza samochodu, jak również na szybkie oczyszczanie przedniej szyby z pary.
■ Obok urządzenia ogrzewczo-klimatyzacyjnego umieszczony jest klawiszowy wyłącznik świateł zewnętrznych i oświetlenia wskaźników, który działając łącznie z dźwignią przełącznika świateł pozwala w zależności od położenia wyłącznika i dźwigni na włączenie:
► świateł pozycyjnych przednich i tylnych, oświetlenia tablicy rejestracyjnej oraz zestawu wskaźników na desce rozdzielczej,
► świateł mijania, świateł pozycyjnych, oświetlenia tablicy rejestracyjnej oraz zestawu wskaźników,
► świateł drogowych, świateł pozycyjnych, oświetlenia tablicy rejestracyjnej oraz zestawu wskaźników.
■ Bardzo ważne znaczenie w czasie jazdy spełnia lusterko wsteczne. Zgodnie z przepisami samochód osobowy musi być wyposażony w co najmniej jedno lusterko wsteczne.
■ W samochodach „Polski FIAT”, podobnie zresztą jak prawie we wszystkich samochodach, lusterko wsteczne jest umieszczone wewnątrz samochodu pośrodku nad przednią szybą i po prawidłowym ustawieniu pozwala kierowcy na obserwację drogi za samochodem.
■ Lusterko wewnętrzne nie pozwala jednak na obserwację pojazdów, które poruszają się z lewej strony blisko tyłu naszego samochodu, np. przy wyprzedzaniu. Dlatego też dobrze jest wyposażyć samochód w dodatkowe zewnętrzne lusterko wsteczne, umieszczone z lewej strony.
■ Po zajęciu miejsca w samochodzie i sprawdzeniu ustawienia przed-niego siedzenia, należy zawsze pamiętać o sprawdzeniu ustawienia lusterek wstecznych, tak aby można było obserwować jak największy odcinek drogi, zarówno z lewej strony jak i z tyłu samochodu.