Wyposażenie elektryczne samochodu

Energia elektryczna w samochodzie jest stosowana do:

► zapalania mieszanki paliwowo-powietrznej w cylindrach silnika o zapłonie iskrowym,

► do napędu rozrusznika, silników wycieraczek i dmuchawy,

► do oświetlenia zewnętrznego i wewnętrznego pojazdu,

► do zasilania urządzeń sygnalizacyjnych i kontrolnych,

► do zasilania aparatów i urządzeń, służących ku wygodzie kierowcy i pasażerów (np. radio, zapalniczka).

► Źródłami energii elektrycznej w samochodzie są: akumulator i prądnica.

■ Akumulator jest źródłem prądu stałego i służy do zasilania urządzeń elektrycznych pojazdu, zarówno gdy silnik nie pracuje, jak również podczas pracy silnika. Akumulator sam nie wytwarza energii elektrycznej, lecz tylko przechowuje ją, po naładowaniu z obcego źródła prądu, np. prądnicy samochodu.

■ W zależności od posiadanej instalacji elektrycznej w samochodach stosowane są akumulatory o napięciu 6 V lub 12 V.

■ Prądnica samochodowa jest urządzeniem wytwarzającym prąd elektryczny, służący do zasilania wszystkich urządzeń elektrycznych samochodu oraz do ładowania akumulatora podczas pracy silnika. Gdy prądnica nie wytwarza jeszcze prądu o dostatecznym napięciu (podczas postoju i rozruchu samochodu lub podczas jazdy na wolnych obrotach), odbiorniki prądu są zasilane prądem pobieranym z akumulatora.

■ Prądnica jest umocowana z boku silnika i napędzana od silnika za pomocą paska klinowego. O właściwej pracy prądnicy informują kierującego urządzenia kontrolne (znajdujące się na tablicy rozdzielczej), którymi są amperomierz lub lampka kontrolna.

■ Zapalona lampka kontrolna lub wychylenie się wskazówki na amperomierzu w kierunku znaku „M!N” świadczy o niewłaściwej lub niedostatecznej pracy prądnicy.

■ Obecnie coraz częściej, jako źródła prądu w samochodach osobowych, zamiast prądnicy prądu stałego, stosuje się alternator (prądnica prądu przemiennego).

■ Instalacja elektryczna samochodu, której schemat znajduje się w każdej instrukcji obsługi, to wszystkie przewody łączące w samochodzie urządzenia elektryczne oraz wyłączniki i przełączniki, służące do włączania różnych odbiorników prądu, jak świateł, wycieraczek, kierunkowskazów itp.

■ Cechą charakterystyczną instalacji elektrycznej w samochodzie jest to, że jest ona jednoprzewodowa, co oznacza, że prąd ze źródła prądu dopływa jednym przewodem, a drugi przewód, którym prąd wraca, stanowi masa samochodu (wszystkie części metalowe).

■ W celu zabezpieczenia odbiorników lub instalacji przed przepaleniem w obwodzie są umieszczone bezpieczniki topikowe, znajdujące się w specjalnej skrzynce, która ma na pokrywie umieszczone napisy lub numery (podane również w instrukcji) informujące o tym, jaki bezpiecznik zabezpiecza dany obwód.

■ Układ zapłonu służy do przetwarzania prądu niskiego napięcia (6 V lub 12 V) dostarczanego przez źródło prądu na prąd wysokiego napięcia (15-20 tys. V) oraz do doprowadzenia tego prądu w odpowiednim czasie do świec zapłonowych poszczególnych cylindrów w celu wywołania iskry elektrycznej, powodującej zapalenie mieszanki paliwowo-powietrznej znajdującej się w cylindrze.

■ W samochodach stosuje się zapłon akumulatorowy, w skład którego wchodzi: akumulator (w czasie rozruchu), prądnica (w czasie pracy silnika), wyłącznik zapłonu (tzw. stacyjka), cewka zapłonowa, przerywacz, kondensator, rozdzielacz zapłonu oraz świece zapłonowe.

■ Wyłącznik zapłonu, umieszczony na tablicy rozdzielczej, służy do włączania źródła prądu do obwodu niskiego napięcia układu zapłonu i wyłączania go z niego.

■ Cewka zapłonowa służy do przetwarzania prądu niskiego napięcia (6 V lub 12 V) na prąd wysokiego napięcia (15 000 V – 20 000 V).

■ Przerywacz składający się z dwóch styków: nieruchomego (tzw. kowadełka) i ruchomego (tzw. młoteczka) służy do przerywania we właściwym momencie prądu w obwodzie niskiego napięcia układu zapłonu. Do przerywacza jest podłączony kondensator.

■ Rozdzielacz zapłonu służy do przerywania przepływu prądu niskiego napięcia w uzwojeniu pierwotnym cewki zapłonowej i odprowadzaniu impulsów prądu wysokiego napięcia wytworzonego w uzwojeniu wtórnym cewki do świec zapłonowych.

■ Przerywacz i rozdzielacz zapłonu są umieszczone we wspólnej obudowie nazywanej aparatem zapłonowym.

■ Kondensator zapobiega iskrzeniu na stykach przerywacza, chroniąc je przed nadpalaniem.

■ W aparacie zapłonowym znajdują się jeszcze urządzenia służące do regulacji kąta wyprzedzenia zapłonu. Są to regulatory: ręczny, odśrodkowy i podciśnieniowy.

■ Świece zapłonowe służą do wytwarzania iskier elektrycznych wewnątrz komór spalania cylindrów w celu zapalenia mieszanki paliwowo-powietrznej.

■ Do każdego silnika powinny być używane świece zgodnie ze wskazaniami producenta zawartymi w instrukcji obsługi samochodu. Cechami charakteryzującymi świece zapłonowe są ich wymiary i wartość cieplna.

■ Wymiary świec to średnica i długość części gwintowanej wkręcanej w głowicę cylindrów. Najczęściej -są używane świece o średnicy gwintu 14 lub 18 mm. Długość części gwintowanej musi ściśle odpowiadać grubości ścianki głowicy cylindrów, tak aby w komorze spalania wystawały tylko elektrody.

■ Wartość cieplna jest to umowny miernik zdolności świecy do odprowadzania ciepła. Stąd też świece o niskiej wartości cieplnej to tzw. świece gorące, a świece o wysokiej wartości cieplnej to tzw. świece zimne.

■ Właściwie dobrana świeca zapłonowa, przy właściwie wyregulowanym silniku, po wykręceniu jej z silnika, powinna mieć kolor jasno brązowy.

■ Rozrusznik jest to silnik elektryczny na prąd stały, który służy do obracania wału korbowego podczas uruchamiania silnika samochodu. Rozrusznik jest zazębiany z kołem zamachowym silnika tylko na czas rozruchu.

■ Zasilany prądem z akumulatora napędza on przez krótką chwilę silnik, aby umożliwić mu dalszą samodzielną pracę. Ze względu na duży pobór prądu przez rozrusznik powinno się go włączać na krótki, kilkusekundowy okres czasu.

■ Światła samochodu to głównie reflektory służące do oświetlania drogi przed samochodem.

■ W reflektorach umieszczone są żarówki dwuwłóknowe, w wyniku

czego uzyskujemy światła drogowe (dalekie) i światła mijania (bliskie). Obecnie coraz częściej stosuje się asymetryczne światła mijania, oświetlające prawą stronę drogi na większą odległość niż stronę lewą.

■ Nowoczesny samochód posiada cały szereg różnych świateł. Warunki, jakim powinny one odpowiadać zostały omówione na stronach 94-98.

■ Inne odbiorniki prądu, znajdujące się w samochodzie oprócz już omówionych, to:

silniczek elektryczny, napędzający wycieraczki, które coraz częściej posiadają dodatkowo elektryczny spryskiwacz szyb, sygnał dźwiękowy, służący do ostrzegania innych użytkowników drogi,

wskaźniki, znajdujące się na tablicy rozdzielczej, jak np. wskaźnik poziomu paliwa, amperomierz, wskaźnik temperatury wody itp.,

ogrzewanie szyb,

urządzenie dodatkowe, jak zapalniczka lub radio, oświetlenie wnętrza samochodu.

■ Rozmieszczenie urządzeń elektrycznych jest różne w poszczególnych typach samochodów. Schemat połączeń elektrycznych całego pojazdu jest zawsze podany w fabrycznej instrukcji obsługi samochodu.